Błonica: Objawy, Leczenie i Profilaktyka

Błonica, znana również jako dyfteryt, to poważna choroba zakaźna wywoływana przez bakterię – maczugowiec błonicy (C. diphtheriae). Dzięki powszechnym szczepieniom ochronnym, zachorowania na błonicę stały się w Polsce niezwykle rzadkie. Jednak niedawny przypadek we Wrocławiu przypomina o konieczności utrzymania wysokiego poziomu szczepień w społeczeństwie.

Przypadek błonicy we Wrocławiu

W marcu 2025 roku do Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. J. Gromkowskiego we Wrocławiu trafiło sześcioletnie dziecko z objawami błonicy. Pacjent nie był szczepiony przeciwko błonicy i prawdopodobnie zakaził się podczas pobytu w Afryce w regionie endemicznym. Lekarze określili stan dziecka jako ciężki. 

Zakaźność

Najczęściej do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, radziej poprzez kontakt z wydzieliną z dróg oddechowych. Pacjent jest zakaźny już 2 dni przed wystąpieniem pierwszych objawów, przez cały okres choroby, aż do 4 dni po ustąpieniu choroby u chorych leczonych (do 2–3 tyg. u nieleczonych).

Objawy błonicy

Błonica najczęściej atakuje górne drogi oddechowe, w tym gardło i krtań. Do objawów należą:

•gorączka,

•ból gardła,

•trudności w połykaniu,

•powiększenie węzłów chłonnych,

•Charakterystyczne szarobrązowe błony pojawiają się w ciągu 2-3 dni i ściśle przylegają do błony śluzowej górnych dróg oddechowych; przy próbie ich usunięcia (np. szpatułką) pojawia się krwawienie. Fragmenty błon lub ich duża ilość mogą doprowadzić do zamknięcia dróg oddechowych. 

•W cięższych przypadkach toksyna bakteryjne mogą prowadzić do uszkodzenia serca, nerek i układu nerwowego.

Leczenie błonicy

Leczenie błonicy polega na podaniu antytoksyny końskiej neutralizującej toksyny bakteryjne oraz antybiotyków eliminujących bakterie. Ważne jest wczesne rozpoznanie i leczenie, aby zapobiec powikłaniom i zgonom.

Profilaktyka błonicy

Najskuteczniejszą metodą zapobiegania błonicy są szczepienia ochronne. W Polsce szczepienia przeciwko błonicy są obowiązkowe i obejmują:

•trzy dawki szczepienia podstawowego w 1. roku życia, oraz czwarta dawka szczepienia podstawowego (uzupełniająca) w 2. roku życia,

•1. dawkę szczepienia przypominającego w 6. roku życia,

•2. dawkę szczepienia przypominającego w 14 roku życia,

•3. dawkę szczepienia przypominającego w 19 roku życia.

Dorosłym zaleca się przyjmowanie dawek przypominających co 10 lat, aby utrzymać odporność na odpowiednim poziomie. 

Znaczenie szczepień

Dzięki szczepieniom w Polsce od 2001 roku nie odnotowano zachorowań na błonicę. W czasach przed szczepieniami śmiertelność wśród chorych na błonicę wynosiła 50%. Specjaliści podkreślają, że nawet krótkotrwały pobyt w obszarach, gdzie błonica nadal występuje, może stanowić zagrożenie dla osób nieszczepionych. Dlatego tak istotne jest przestrzeganie kalendarza szczepień oraz konsultacja z lekarzem przed planowanymi podróżami, zwłaszcza do krajów o podwyższonym ryzyku występowania chorób zakaźnych.

Podsumowanie

Przypadek z Wrocławia stanowi istotne przypomnienie o konieczności szczepień ochronnych i ich roli w zapobieganiu groźnym chorobom zakaźnym, takim jak błonica. Utrzymanie wysokiego poziomu wyszczepialności w populacji jest kluczowe dla ochrony zdrowia publicznego i zapobiegania nawrotom chorób, które dzięki szczepieniom zostały niemal wyeliminowane.