Aktywność kleszczy w Polsce rozpoczyna się, gdy temperatura osiągnie 5-7 stopni C, a szczyt aktywności to okres od maja do października.

W ciągu doby największy czas aktywności kleszcza to godziny poranne do południa i od ok. godziny 16 do zmroku

Kleszcze występują w wysokich trawach oraz krzewach – do ok 1,5 m wysokości. Dlatego dzieci są najbardziej narażone na ukąszenia.

Aktywność kleszczy w tym roku rozpoczęła się wcześnie ze względu na wysokie temperatury.

Efektem tego jest większa ilość potwierdzanych chorób odkleszczowych, czyli tych, które są przenoszone przez te pajęczaki. W Polsce to przede wszystkim borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu.

Borelioza

Do 15 maja rozpoznano 4270 przypadków boreliozy, to jest o blisko 400 przypadków więcej niż w tym samym okresie ubiegłego roku.

Borelioza to choroba bakteryjna, przeciw której w chwili obecnej nie ma dostępnej szczepionki. Trwają zaawansowane prace nad jej uzyskaniem i zarejestrowaniem. Na dziś jednak jedyną ochroną przed boreliozą to ochrona przed ukąszeniem przez kleszcza.

Leczenie objawowej boreliozy polega na podawaniu odpowiedniego antybiotyku przez czas 2-4 tygodni (o długości leczenia oraz stosowanym leku decyduje lekarz na podstawie objawów i wieku pacjenta). Nie ma żadnych dowodów na to, że leczenie prowadzone przez wiele miesięcy czy lat jest skuteczniejsze.

Potwierdzenie boreliozy wymaga również wizyty u lekarza. Lekarz rozpoznaje boreliozę na podstawie objawów klinicznych i odpowiednich badań laboratoryjnych. Nie należy wykonywać badań, jeśli nie ma objawów.

Kleszczowe zapalenie mózgu

To choroba wirusowa, na którą nie ma leków.

Profilaktyka polega przede wszystkim na szczepieniach ochronnych. Szczepienie przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu można podawać już dzieciom po ukończeniu przez nie roku życia. Szczepionka występuje w postaci dla dzieci (mniejsza dawka) i dla dorosłych. Wymaga podania 3 dawek- pierwsze 2 przed sezonem aktywności kleszcza, trzecia po 5-12 miesiącach.

Kleszczowe zapalenie mózgu występuje w Polsce i innych krajach europejskich tj. Austria, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Niemcy, Rosja, Słowenia, Szwajcaria, Szwecja, Węgry

Występuje też w Azji – w Chinach, Japonii, Korei Południowej, Mongolii, Rosji.

Kleszcz afrykański – czy występuje w Polsce?

Kleszcz afrykański zwany też „monster tick”, to kleszcz z rodziny Hyalomma.

„Monster”, bo jego długość wynosi 0,8 cm, a po opiciu się krwią może osiągnąć wielkość nawet 2 cm.

Kleszcz afrykański może przenosić wirusy wywołujące Krymsko-Kongijską Gorączkę Krwotoczną. To choroba o ciężkim przebiegu, na którą nie ma lekarstwa ani szczepionki.

Objawia się gorączką, bólami mięśni, głowy, biegunką, towarzyszy jej żółtaczka, odwodnienie, objawy skazy krwotocznej tj wylewy krwawe, wybroczyny, krwawienie z nosa, w części przypadków objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Śmiertelność wynosi 15-40%.

Dotychczas kleszcze Hyalomma i przenoszone przez nie choroby występowały na terenie Afryki, Azji Centralnej i Europy wschodniej. Na inne obszary europejskie przenoszone są przez ptaki, na których pasożytują, jednak klimat Europy centralnej i północnej nie sprzyjał ich przeżywaniu na tych obszarach. Zmiany klimatyczne i obserwowane wyższe temperatury, powodują jednak, że obecnie kleszcze te obserwuje się również w tych rejonach. W Polsce potwierdzono obecność kleszczy afrykańskich, jednak jak dużo ich jest i czy są zakażone niebezpiecznym wirusem- tego nie wiemy. Dotychczas nie stwierdzono w Polsce zakażeń wirusem wywołującym gorączkę krwotoczną przenoszoną przez kleszcze.

Kleszcze – ochrona przed ukąszeniem

Odzież zakrywająca ciało oraz repelenty to dwie metody ochrony. Kolor odzieży nie ma znaczenia, kleszcz nie widzi.  Ale na jasnej odzieży łatwiej zauważyć klaszcza.

Po powrocie ze spaceru na terenach, na których mogą występować kleszcze należy dokładnie sprawdzić czy kleszcz nie znajduje się na naszej odzieży lub skórze.

Repelenty- spośród wymienianych w międzynarodowych zaleceniach substancji chemicznych chroniących przed ukąszeniami owadów i pajęczaków pojawiają się 3: DEET, ikarydyna (pikarydyna) oraz olej z eukaliptusa cytrynowego (rekomendacji dotyczących używania repelentów szukaj na naszej stronie)

Usuwanie kleszcza ze skóry

• W przypadku ukąszenia przez kleszcza nie należy go smarować masłem, alkoholem ani innym środkiem drażniącym.
• Kleszcza należy usunąć jak najszybciej. Do tego celu może posłużyć zwykła pęseta lub specjalne przyrządy typu haczyki lub pompki próżniowe.
• Po usunięciu kleszcza odkazić miejsce ukąszenia.

Źródła:

Zakład Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP PZH – PIB. Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w Polsce od 1 stycznia do 15 maja 2024 r. oraz w porównywalnym okresie 2023 r.

www.medycynatropikalna.pl